Pszczyński Program Rozwoju Kultury na lata 2023-2032

• Powołanie Kulturalnej Grupy Działania
• Stworzenie Kulturalnego Budżetu Obywatelskiego
• Stworzenie Pszczyńskich Warsztatów Kultury
• Rozwój działalności instytucji kultury
• Wykorzystanie potencjału nieoczywistych przestrzeni i budynków
• Podjęcie starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029
• Przełamanie bariery "miasta na jeden dzień"

1. Powołanie Kulturalnej Grupy Działania

Pszczyna prowadzi swoją politykę kulturalną w sposób zdecentralizowany. Chcemy pogłębiać tę specyfikę i jeszcze mocniej zaangażować twórców i animatorów kultury w codzienną pracę na rzecz lokalnej kultury. Powołamy Kulturalną Grupę Działania, która będzie służyć całej naszej społeczności nie tylko radą i wsparciem w podejmowaniu kluczowych decyzji, ale też stanie się przestrzenią wymiany wiedzy, budowania relacji i refleksji na temat zjawisk, wydarzeń i wyzwań związanych z kulturą.

Kulturalną Grupę Działania stworzą przedstawiciele pszczyńskich sołectw, instytucji kultury, młodzieży oraz formalnych i nieformalnych środowisk twórczych. Do ich zadań będzie należało:

1) monitorowanie realizacji PPRK2023/2032
2) opiniowanie i rekomendowanie do dofinansowania kulturalnych działań prowadzonych na terenie Pszczyny i sołectw,
3) rozbudzanie pszczyńskich dyskusji o kulturze i przyszłości miasta - zarówno z własnej inicjatywy, jak i wychodzących z inspiracji lokalnej społeczności,
4) wsparcie przy bieżącej realizacji działań przewidzianych w PPRK2023/2032,
5) wsparcie w budowie nowych środowisk twórczych - zwłaszcza tych związanych z inicjatywami młodzieżowymi.

Regulamin pracy Kulturalnej Grupy Działania zostanie określony zarządzaniem Burmistrza Pszczyny. Członkostwo w Kulturalnej Grupie Działania będzie rotacyjne. Kulturalna Grupa Działania nie powinna liczyć więcej niż 12 osób. Decyzja o dofinansowaniu rekomendowanych przez Kulturalną Grupę Działania inicjatyw kulturalnych będzie podejmowana przez Burmistrza lub Radę Miejską w sposób określony przepisami prawa. Na początku każdego roku Burmistrz przekaże do publicznej wiadomości propozycję wysokości i źródeł dostępnych środków finansowych. Kulturalna Grupa Działania będzie prowadziła swoje działania w sposób transparentny i otwarty dla każdej zainteresowanej osoby. Wszystkie przygotowane przez nią opinie, rekomendacje i efekty monitoringu realizacji PPRK2023/2032 będą dostępne publicznie na stronach Urzędu Miejskiego w Pszczynie. Raz w roku Kulturalna Grupa Działania przygotuje merytoryczne podsumowanie swoich prac wraz z rekomendacjami dotyczącymi ewentualnych modyfikacji sposobu jej działania lub sposobu realizacji jej zadań w wyznaczonych obszarach.

2. Stworzenie Kulturalnego Budżetu Obywatelskiego

Społeczność Pszczyny i sołectw co roku aktywnie angażuje się w realizację Pszczyńskiego Budżetu Obywatelskiego i wybiera projekty, które wspierają naszą kulturę. Chcemy pogłębić to zaangażowanie i tworząc Kulturalny Budżet Obywatelski dać jeszcze większą możliwość współdecydowania w tym obszarze. W ramach Kulturalnego Budżetu Obywatelskiego chcemy wrócić do korzeni tego rozwiązania zastosowanego po raz pierwszy w Porto Alegre. Rozbudzimy w ten sposób proces dyskusji i podejmowania decyzji, w którym mieszkańcy Pszczyny i sołectw będą decydowali o przeznaczeniu części miejskiego budżetu. Kulturalny Budżet Obywatelski w szeroki sposób definiuje kulturę - chcemy, by służył finansowaniu działań, które budują lokalną tożsamość, dają przyjemność z bycia razem, angażują społeczność we wspólne działania i włączają nas w myślenie o lepszej przyszłości. Chcemy wspierać zarówno lokalne wydarzenia, pikniki i festyny, jak i działania edukacyjne oraz procesy budowania tożsamości lub mające na celu podkreślenie lokalnego dziedzictwa. Będziemy się angażować również w procesy inwestycyjne, które służą rozbudowie i poprawie jakości przestrzeni dla lokalnej kultury. Wprowadzamy Kulturalny Budżet Obywatelski także po to, aby tworzyć okazje do spotkań i wspólnych dyskusji - również pomiędzy mieszkańcami poszczególnych sołectw i osiedli Pszczyny.

3. Stworzenie Pszczyńskich Warsztatów Kultury

Wierzymy w moc spotkania początkujących twórców i animatorów kultury z mistrzami w swojej dziedzinie. Dlatego stworzymy formułę warsztatów umożliwiających wymianę wiedzy i budowanie nowych, lokalnych środowisk twórczych. To program uzupełniający już prowadzone lokalnie działania edukacyjne. Jego zadaniem jest je wzmocnić, połączyć istniejące potencjały i dać możliwość spotkania z najciekawszymi zjawiskami, trendami i sposobami tworzenia kultury i sztuki. Chcemy zająć się zarówno nowymi dla lokalnej społeczności obszarami (jak np. tworzenie muzyki w grach komputerowych, wykorzystanie narzędzi AI), jak i podnieść jakość warsztatu pracy w już obecnych w mieście i jego okolicach działaniach.

Program adresujemy do młodych ludzi i chcemy go zaproponować w formie wakacyjnych warsztatów, w których praca nad rozwojem własnych kompetencji uzupełniona jest okazją do bezpiecznego, przyjemnego i opartego na lokalnych zasobach odpoczynku. Dlatego też działanie to będzie organizowane w czasie wolnym od szkoły (wakacje i ferie) i umożliwiało jego uczestnikom spotkanie z rówieśnikami o podobnych zainteresowaniach i pasjach. Istotnym elementem tego działania będzie też szukanie odpowiedzi na nowe wyzwania społeczne - w tym również klimatyczne. Chcemy włączyć dzieci i młodzież w budowanie nowych scenariuszy działania na przyszłość - na początku dając możliwość zabrania głosu tym, którzy będą tworzyć treść kolejnego Pszczyńskiego Programu Rozwoju Kultury po 2032 roku. Za pomocą tego działania chcemy także zaangażować całą pszczyńską społeczność. Przewidujemy stworzenie systemu dobrowolnych, cyklicznych wpłat (opartych np. o mechanizm Patronite), za pomocą których chcemy finansować część kosztów organizacji warsztatów i letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży mieszkającej z terenu powiatu Pszczyńskiego. Mamy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości model tego działania stanie się przedsięwzięciem samofinansującym się i tworzącym nowe miejsca pracy w sektorze kultury. Nie będzie to działanie prowadzone dla zysku - wszystkie przychody - zarówno te wpływające ze strony lokalnych mecenasów i patronów kultury, jak i pochodzące z opłat za uczestnictwo osób spoza naszego powiatu przekazane zostaną na rozwój oferty edukacyjnej, finansowanie stypendiów i angażowanie najlepszej dostępnej kadry mistrzów i mistrzyń. Przewidujemy możliwość i będziemy zachęcali do samodzielnej organizacji warsztatów i działań przez zainteresowane dzieci i młodzież. Będziemy gotowi na ich sugestie i wspomożemy w zapewnieniu oczekiwanej przez nich wiedzy i atmosfery warsztatów.

4. Rozwój działalności instytucji kultury

Pszczyńskie Centrum Kultury

PPRK2023/2032 powstaje w przededniu ukończenia nowej siedziby Pszczyńskiego Centrum Kultury. Inwestycja ta umożliwi tej instytucji rozwinięcie prowadzonych działań w dwóch kierunkach - włączania lokalnej społeczności w działania i wydarzenia na najwyższym możliwym poziomie oraz przyciągnięcie nowej publiczności z terenów województwa śląskiego. Funkcje nowego obiektu - kino, sześć sal warsztatowych i sala widowiskowa na 500 osób - zdecydowanie poszerzy dostępną ofertę kulturalną.

Pszczyńskie Centrum Kultury będzie więc łączyło w sobie funkcję lokalnego domu kultury z ponadregionalnym ośrodkiem kultury. Jako dom kultury PCKul będzie skoncentrowane na działaniach
animacyjnych, rozwoju zainteresowań mieszkańców, wspierając budowanie lokalnej społeczności i tworzące się oddolnie inicjatywy. Jako ponadregionalny ośrodek kultury PCKul będzie wyróżniał się
profesjonalną organizację dużych wydarzeń adresowanych zarówno do wymagającego odbiorcy, jak i tego zainteresowanego atrakcyjną rozrywką rozumianą jako forma spędzania czasu wolnego.

Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna

Kluczowym wyzwaniem dla Pszczyny staje się także praca nad zapewnieniem dobrych perspektyw dla rozwoju Miejsko-Powiatowej Biblioteki Publicznej. Scenariusze działań dla przyszłości tej instytucji chcemy oprzeć na trzech kluczowych założeniach:

1) nowoczesna biblioteka miejska jest nie tylko zaangażowana w gromadzenie i udostępnienie zbiorów, ale również w tworzenie egalitarnych przestrzeni do rozwoju własnych zainteresowań i prowadzenia merytorycznej debaty o życiu publicznym, tożsamości miasta i jego mieszkańców. Biblioteka i jej filie powinny pełnić rolę "miejsc trzecich" - otwartych na regularne, dobrowolne, nieformalne i przewidywalne goszczenie mieszkańców miasta w bezpośrednim sąsiedztwie ich zamieszkania
2) filie Biblioteki zlokalizowane w sołectwach zasługują na szczególną uwagę - pełnią bowiem rolę instytucji pierwszego kontaktu dla lokalnych społeczności. Naszym celem jest doprowadzenie do stanu, w którym wszystkie te filie mają niezbędne warunki do pełnienia roli nowoczesnej biblioteki i "miejsca trzeciego";
3) poszukujemy nowej, wspólnej lokalizacji dla Biblioteki i jej filii działających obecnie na terenie miasta Pszczyny. Wykorzystamy w ten sposób jeden z już istniejących budynków w Pszczynie.

Praktyki studenckie

W rozwoju działalności instytucji kultury ważne będzie także dalsze nawiązywanie współpracy z regionalnymi ośrodkami akademickimi, której celem ma być stworzenia atrakcyjnego programu praktyk studenckich i staży dla studentów i studentek wywodzących się z pszczyńskiej społeczności.

5. Wykorzystanie potencjału nieoczywistych przestrzeni i budynków

Chcemy włączyć się w ogólnoeuropejski trend wykorzystywania już istniejących obiektów i dawania im drugiego życia w oparciu o kulturę. Wykorzystując doświadczenia takich programów, jak praktykowany m.in. w Katowicach i Warszawie "Lokal na Kulturę" czy takich obiektów jak Stará tržnica w Bratysławie, opracujemy i wdrożymy nowy sposób wykorzystania budynku dawnej szkoły przy ul. Batorego 24 oraz innych obiektów pozostających w zarządzie miejskim.

Będziemy w ten sposób wspomagać prowadzenie działalności kulturalnej, artystycznej i twórczej - zarówno o charakterze nonprofit, jak i zorientowanej na osiąganie zysków. Celem jest stworzenie miejsca, które stanie się przestrzenią współpracy środowisk twórczych, instytucji, przedsiębiorców, stowarzyszeń, spółdzielni i kooperatyw prowadzących działalność w sektorze kultury lub łączących kulturę z działalnością w innych obszarach. Chcemy stworzyć w tym miejscu przestrzeń, która w ciągu kilku najbliższych lat będzie autonomicznie współzarządzana przez działające tu podmioty i umożliwi osiągniecie dodatkowych korzyści płynących z synergii działań.

6. Podjęcie starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029

Chcemy mocniej zaznaczyć swoje miejsce na kulturalnej mapie Polski. Chcemy wykorzystać wszystkie nadarzające się szanse do wykorzystania istniejących w naszej społeczności potencjałów. Chcemy wzbogacić toczącą się w naszej społeczności debatę o historii, tożsamości i wyzwaniach stojących przed nami w przyszłości. Dlatego podejmujemy wyzwanie w postacie startu Pszczyny o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. Niezależnie od końcowego wyniku tego konkursu będziemy czerpać z niego mobilizację do wspólnej pracy na rzecz rozwijania naszych potencjałów i unikania zagrożeń stojących przed kulturą i miastami.

Jesteśmy także przekonani, że działania związane z przygotowaniem naszej kandydatury - wydarzenia, debaty i związana z nimi refleksja pomogą nam w szybszym osiągnięciu zakładanych w PPRK2023/2032 celów i marzeń.

7. Przełamanie bariery "miasta na jeden dzień"

Jesteśmy dumni z 720-letniej historii naszego miasta i sposobów, w jaki po dziś dzień ją upamiętniamy, pielęgnujemy i przenosimy w przyszłość. Czujemy się prawdziwą Perłą Górnego Śląska, której siła opiera się nie tylko na istniejącym dziedzictwie materialnym i niematerialnym, ale również płynie z zaangażowania całej społeczności - zarówno mieszkańców miasta, jak i sąsiadujących z nim sołectw.

Doceniamy szczególne zasługi osób i instytucji takich jak Muzeum Zamkowe w Pszczynie, Muzeum Prasy Śląskiej, Muzeum Militarnych Dziejów Śląska czy Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej w pielęgnowaniu tych wątków naszej historii. Chcemy je nadal wspólnie rozwijać i tworzyć na jej podstawie ciekawą, angażującą i inspirującą ofertę dla mieszkańców i odwiedzających. Zamierzamy także stworzyć przestrzeń na nowe głosy i opowieści. Chcemy wspólnie i w równie atrakcyjny sposób opowiadać o historii najnowszej Pszczyny - dziedzictwie mieszkających tu niegdyś Żydów, powstających osiedlach i życiu na nim, sposobach, w jaki pracowaliśmy i spędzaliśmy czas wolny. Będziemy szukać nowych inspiracji zarówno na terenie miasta, jak i czerpiąc je z najbliższego otoczenia i losów mieszkających tu ludzi. Pierwszym krokiem będzie refleksja dokonana przy okazji ubiegania się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. Przygotowane w tym celu dokumenty aplikacyjne staną się źródłem wielu nowych opowieści i symboli, za pomocą których chcemy wzbogacić opowieść o naszej społeczności. Drugim krokiem będzie utworzenie miejsca - nowoczesnego muzeum miejskiego, które umożliwi mieszkańcom i turystom lepsze poznanie nowych wątków w opowieści o Pszczynie i Ziemi Pszczyńskiej. Jednocześnie w porozumieniu i współpracy ze wszystkimi kluczowymi dla powodzenia tych działań osobami i podmiotami podejmiemy się przygotowania nowej strategii promocji, która ułatwi nam przyciągnięcie uwagi całej Europy i zachęci większą liczbę osób nie tylko do odwiedzenia Pszczyny i jej sołectw, ale również wydłużenia swojego pobytu w naszym mieście.